Historia sieci Packet Radio w Polsce to wieloletni okres dynamicznych zmian,
pojawiania jak i zniku wielu systemow,
jak i niekonczaca
sie dyskusja pomiedzy "budowniczymi" dotyczaca wyboru najlepszych sciezek
rozwoju calej sieci. Z uwagi na zlozonosc
tematu zdecydowalismy sie na podzial
historii rozwoju na poszczegolne okregi, co sie zas tyczy samej tresci,
mozna smialo powiedziec
ze jest ona kompilacja materialow roznorakiego
pochodzenia ktore udalo sie zgromadzic na przestrzeni dosyc dlugiego czasu.
Poszczegolne
czesci opisu historii dostepne sa poprzez wybor okregu na
symbolicznej mapce umieszczonej po prawej stronie.
Ponizej
zamieszczone zostaly teksty pochodzace z kilku niezaleznych zrodel,
ktore wedlug nas dosyc dobrze obrazuja wczesne okresy rozwoju sieci
Packet Radio w Polsce. Artykuly zostaly zamieszczone w formie oryginalnej
jednak pomimo wysilkow nie udalo sie nam ustalic oryginalnych
autorow i
pochodzenia kazdego z nich. Wiele informacji na przestrzeni czasu
zostalo wielokrotnie powielonych w roznych miejscach dlatego
ustalenie
oryginalnych autorow nie zawsze jest sprawa prosta. Jezeli opublikowane tutaj
teksty sa przez Was rozpoznane i posiacie
informacje na temat ich
autorstwa, bardzo prosimy o kontakt.
* * *
Droga do pracy emisja PR w Polsce i poczatki w Warszawie
Wobec stalego wzrostu zainteresowania emisja PACKET RADIO chce przedstawic
kolegom i kolezankom krotka historie rozwoju
tej dziedziny krótkofalarstwa
w Polsce. Jest ona krotka poniewaz ten sposób komunikowania sie pomiedzy
amatorami
zostal oficjalnie dopuszczony przez amerykanska FCC w kwietniu
1985 r. Ze wszystkim dobrze znanych wzgledow w Polsce
nastapilo to kilka
lat pozniej Pierwszym nadawca, który prawdopodobnie uzyl polskiego znaku
emisja PR byl przebywajacy
w latach 1986 - 1987 r. w Polsce Bill - VE3GZE.
Posiadal on znak SO5GZE i byl aktywnym uzytkownikiem emisji RTTY a
jednoczesnie posiadal juz doswiadczenie w korzystaniu z PR w rodzinnej Kanadzie.
Nigdy sie do swych prób oficjalnie nie
przyznawal - tej emisji jego zezwolenie nie zawieralo.
Pierwszym Polakiem, który w sposób oficjalny, korzystal
z PR byl Wojtek
SP4LVG. Podczas swego pobytu w USA poslugiwal sie m.in. znakiem KD2WY
i w Nowym Jorku stawial pierwsze
kroki w tej dziedzinie lacznosci. Tam tez
zapoznal z ta emisja Henryka SP5DED, Janusza SP5GTI i Edwarda SP5ALV.
Po powrocie
jesienia 1987 r. do Polski, wraz z Henrykiem SP5DED i Lucjanem SP9VU,
którzy w miedzyczasie stali sie posiadaczami urzadzen
pozwalajcych emitowac
sygnaly emisja PR postanowili oficjalnie wystapic do PIR-u o wydanie
zezwolen na poslugiwanie
sie emisja PR. Po kilku miesiecach oczekiwania
otrzymali odpowiedz negatywna. W maju 1988 r. duza czesc Zjazdu Klubu Wideografii
poswiecona zostala emisji PR. Niestety zamierzona praca stacji okolicznosciowej nie doszla do skutku z braku zezwolenia PIR.
Do oczekujacych
na uzyskanie zezwolenia dolaczyli w miedzyczasie Janusz - SP5GTI i Edward -
SP5ALV. Pod koniec roku 1988 wraz
z ponownie zlozonymi wnioskami o wydanie
zezwolen zaproponowano przeprowadzenie dla wszystkich zainteresowanych,
w tym
takze pracowników PIR-u, pokazu pracy radiostacji amatorskiej tym
rodzajem emisji. W ofercie byla takze pomoc w przystosowaniu
sprzetu komputerowego w dyspozycji PIR-u do stworzenia stanowiska pozwalajacego monitorowac PR.
Pokaz zaplanowano na dzien. 8 grudnia 1988 r. Niestety, nieprzewidziane
przedluzenie podrozy sluzbowej dwóch uczestników
spowodowalo koniecznosc
przelozenia pokazu. Najblizszym mozliwym terminem okazal sie marzec 1989 r.
W pokazie uczestniczyli
wszyscy juz wymienieni koledzy, kazdy z nich obslugiwal wlasna stacje, jedynie Janusz - SP5GTI, wraz ze swoim sprzetem
byl
w siedzibie PIR-u i objasnial zaproszonym gosciom przebieg lacznosci.
Korzystano z pasma 3.5 MHZ do polaczen pomiedzy
Bialymstokiem, Warszawa i
Sosnica oraz pasma 2 m do lacznosci lokalnych. Pokaz zakonczyl sie sukcesem
i wreszcie zaswitala
nadzieja na uzyskanie zezwolen. Okazalo sie to jednak
dopiero mozliwe po wyposazeniu Centralnej Stacji Kontroli Emisji
Radiowych
w urzadzenie pozwalajace odbierac te emisje. Grupa zainteresowanych radioamatorów stanela przed
dylematem:
czekac na dzialanie powolanych do tego instytucji czy...
kupic sprzet za wlasne pieniadze ?
Zdanie sie na instytucje panstwowe grozilo odlozeniem uzyskania zezwolen na
blizej nieokreslona przyszlosc, tak wiec wspolnym
wysilkiem zakupiono kontroler
wezla sieci (TNC) w jednej z firm wysylkowych w RFN. W trakcie oczekiwania
na przesylke,
ustalono w porozumieniu z PZK i PIR, ze opiniowaniem wniosków
o wydawanie zezwolen na emisje PR zajmie sie powolana
Warszawska Grupa Inicjatywna Emisji Packet Radio.
Powstanie takiej grupy bylo niezbedne z uwagi na koniecznosc
formalnego
wypozyczenia PIR-owi zakupionego TNC oraz na rozlozenie poniesionych kosztów
na wieksza liczbe osób.
W polowie roku,
po dostarczeniu TNC do CSKER otrzymalismy czasowe zezwolenie
na eksperymentalna prace naszych stacji. Po pojawieniu sie w
Warszawie na
czestotliwosci 144.65 MHz charakterystycznych sygnalow emisji PR szybko
dolaczyli do naszego grona koledzy
SP5MXH, SP5TAL, SP5TAO, SP5TAW oraz
SP5WCG. Nie braklo równiez zainteresowania poza stolica. Niestety oddalenie
tych stacji
nie pozwalalo na korzystanie z pasma 2-metrowego, bylismy zdani
na zdobywanie doswiadczen w malych grupach lub korzystanie z
pasm kf-owych.
Niewatpliwie uprzywilejowani byli nadawcy z Warszawy, tu bylo nas najwiecej,
latwiej bylo nam rozwiazywac
pojawiajace sie problemy.
Wylonili sie specjalisci.
Grzegorz, SP5WCG oraz Krzysztof, SP5MXH okazali się sprzetowcami,
Janusz - SP5GTI i Edward - SP5ALV eksperymentowali z oprogramowaniem.
Dzieki kontaktom z zagranicznymi nadawcami
zdobylismy program MSYS umozliwiajacy zainstalowanie BBS-u: systemu elektronicznej poczty.
Doszlo do pierwszej wymiany poczty
elektronicznej pomiedzy bbs-em SP5ALV
i polonijnym klubem VK3CRP z Melbourne. Z uwagi na brak mozliwosci stałego
nadzoru bbs
dzialal sporadycznie i byly dlugie okresy "ciszy" w eterze.
Zdecydowanie zmienilo sytuacje uruchomienie systemu ze znakiem SP5WCG.
Grzegorz poswiecajac wiele czasu i swojego sprzetu umozliwil jego dzialanie
przez cala dobe. Od tego momentu zaczelo przybywac
stacji korzystajacych
z zalet tego sposobu przekazywania informacji oraz...pomowien, ze Grupa
Inicjatywna uzurpuje sobie
prawo do decydowania o wydaniu zezwolenia
i próbuje "zarabiac" na tym pieniadze. Reakcja bylo samorozwiazanie Grupy
bardzo
ujemnego salda i wniosek o wystapienie do PIR-u o automatyczna zgode
na uzywanie PR zawarta w kazdej licencji.
Wiosna 1991
grupa nadawcow zwiazana z klubem SP5PBE przy Politechnice
Warszawskiej zaproponowala swoje pomieszczenia na zainstalowanie
systemu
poczty elektronicznej. Uzyskano dla bbs-u znak
SR5BBS. Polozenie stacji
zdawaloby sie doskonale, antena na dachu
akademika "Riviera". Niestety po
krótkim okresie uzytkowania, okazalo sie, ze zaklocenia w sieci energetycznej sa tak duze,
że powoduja bardzo czeste zawieszenia sie systemu.
Dodatkowo, antena odbiorcza warszawskiego przemiennika umieszczona o kilka
metrów dalej nakladala koniecznosc ograniczenia mocy nadajnika. Jedynym
wyjsciem bylo ponowne przeniesienie stacji do
pomieszczenia uzytkowanego
przez Grzegorza - SP5WCG.Tym razem antena zostala zainstalowana na wysokosci
15 pietra, a moc
nadajnika podniesiona do 10 W. Poprawilo to zdecydowanie
zasieg stacji i pojawili sie ludzie spoza pietego okregu Do chwili
obecnej
przez system zostalo przekazanych ok. 2000 depesz i biuletynów, zarejestrowalo sie blisko 80 uzytkowników Stacja pracuje
cala dobe i jest wyposazona
w komputer PC/XT z twardym dyskiem 20 MB oraz TNC-2 wykonane przez Grzegorza.
Dzieki wspólpracy
kolegów SP5LCT, SP5IOU, SP5MXH oraz SP4DGN i SP1NQN mozliwa
jest wymiana poczty z dalszymi regionami Polski. Sprawne
funkcjonowanie sieci
lacznosci pakietowej uwarunkowane jest odpowiednio duza iloscia czynnych
stacji w pasmach ukf-owych.
Na razie ciagle jest nas w Polsce zbyt malo.
Szukajacych polaczenia sie z siecia ogolnoswiatowa SP5ALV i SP5GTI podjeli
wysilki wykorzystania w tym celu amatorskich satelitow. W polowie ubieglego
roku podlaczajac modemy PSK do posiadanych TNC
podjeli udane próby przekazywania depesz i biuletynów poprzez satelity FO-20, AO-16, LO-19.
Dzieki temu niejednokrotnie
biuletyny AMSAT-u wydawane wieczorem, następnego
ranka byly juz dostepne na warszawskim BBS-e. Kolejna próba bylo uruchomienie
lacza 9600 bd pomiedzy tymi stacjami i w konsekwencji dostep do kolejnych
satelitów: UO-14 i UO-22. Tak duza predkosc
transmisji umozliwia w ciagu
jednej orbity trwajacej zaledwie kilkanascie minut odbiór nawet do 300 kb.
informacji. Nic
wiec dziwnego, ze to te wlasnie satelity sa glównym srodkiem
przekazu pomiedzy kontynentami. Nasuwa sie pytanie co dalej z PR
w Polsce.
Nadawcy z rejonu zachodniej granicy Polski zajmujacy sie ta dziedzina
lacznosci maja stosunkowo latwy dostep
do europejskiej sieci PR -sa w zasiegu
stacji niemieckich. Polska centralna i wschodnia moze tylko liczyc na zwiekszenie ilosci
stacji polskich i w konsekwencji stworzenie sieci. W Warszawie
planujemy uruchomienie portu
SR5BBS dzialajacego w pasmie 20 m
i byc moze
w godzinach popoludniowych i wieczornych w pasmie 80 m.
Pozwoli to na sprawniejsza wymiane poczty z innymi
stacjami europejskimi
i dostep do bbs-u innym stacjom polskim poza zasiegiem ukf-u.
Dysponujemy takze oprogramowaniem pozwalajacym
na uruchomienie wezla sieci na
bazie TNC-2 bez koniecznosci zaangazowania do tego celu komputera. Jest to
podstawa do powstania
sieci pokrywajacej cala Polske. Warunkiem jej utworzenia
jest inicjatywa grup nadawców we wszystkich rejonach kraju.
Niestety niezbedne sa fundusze na pokrycie kosztów TNC (ok. 1.5mln zł) oraz
nadawcy, którzy zechca chociaz na kilka godzin
dziennie podlaczyc do nich
swoje radiotelefony i anteny. W zamian otrzymaja dostep do najaktualniejszych
informacji nie tylko z
zakresu krotkofalarstwa ale takze mozliwosc wymiany
depesz z dowolnym zakatkiem swiata bez wzgledu na propagacje i kategorie
posiadanej licencji. Nie sposób w tak krótkim artykule wymienic wszystkich,
ktorzy przyczynili sie do popularyzacji PR w
Polsce, ale pozwalam sobie
podziekować im w imieniu tych, którzy juz te emisje wykorzystuja jak i tych,
którzy wkrótce dolacza
do naszego grona.
Szanowni Pakieciarze, tekst ten napisany byl 28.02.1992
dopisano 15.04.2012
Przeprowadzilem w lutym 2012 roku rozmowe z Henrykiem SP5DED
nt. poczatkow PR w Polsce. jak wiecie dzis mamy 2012 rok o poczatki staran o pozwolenie radiowe dla PR to 1987 rok. Kilka lat juz uplynelo
i moga byc pewne zapomniane fakty. Okazuje sie po latach, ze wspomniany Bill - VE3GZE pracujac w ambasadzie Kanady w Warszawie mial
goscinne pozwolenie radiowe i znak SO5GZE. W opisie napisano:
byl aktywnym uzytkownikiem emisji RTTY a
jednoczesnie posiadal juz doswiadczenie w korzystaniu z PR w rodzinnej Kanadzie.
Nigdy sie do swych prób oficjalnie nie
przyznawal - tej emisji jego zezwolenie nie zawieralo. Henryk SP5DED poinformowal mnie, ze Bill pracowal emisja PR w Warszawie
i otrzymywal QSL-ki. Biuro QSL przy ZG PZK kwestionowalo te lacznosci zwracajac uwage Bill`owi, ze w Polsce nie mozna pracowac emisja PR.
Na stronie SP9AUV znalazłem informację, ze pierwsze zezwolenie na
prace emisja packet radio bylo wydane w Polsce
dnia 5.04.1990 roku i zezwalalo na eksperymentalna prace emisja packet do 30.06.1990 czyli na 3 miesiace.
Pózniej zostalo ono przedluzone do 31.12.1990 a nastepnie do 31.12.1991 roku. Otrzymalem od SP9AUV scany dokuentow.
Jeszcze czekam tez na dokument i informacje od Henryka SP5DED.
Uzupelniono 1.04.2012 r.
jesien 1987 r Wojtek SP4LVG wraz z Henrykiem SP5DED i Lucjanem SP9VU oficjalnie wystapic
do PIR-u o wydanie zezwolen na poslugiwanie sie emisja PR. Po kilku miesiecach oczekiwania
otrzymali odpowiedz negatywna.
W maju 1988 r. Zjazdu Klubu Wideografii poswiecony zostala emisji PR. Niestety
zamierzona praca stacji okolicznosciowej nie doszla do skutku z braku zezwolenia PIR.
Do oczekujacych na uzyskanie zezwolenia dolaczyli w miedzyczasie Janusz - SP5GTI i Edward - SP5ALV.
Pod koniec roku 1988 wraz z ponownie zlozonymi wnioskami o wydanie zezwolen zaproponowano
przeprowadzenie dla wszystkich zainteresowanych, w tym takze pracowników PIR-u, pokazu pracy
radiostacji amatorskiej tym rodzajem emisji. W ofercie byla takze pomoc w przystosowaniu
sprzetu komputerowego w dyspozycji PIR-u do stworzenia stanowiska pozwalajacego monitorowac PR.
Pokaz zaplanowano na dzien. 8 grudnia 1988 r. Niestety, nieprzewidziane przedluzenie
podrozy sluzbowej dwóch uczestników spowodowalo koniecznosc przelozenia pokazu.
Kolejny pokaz odbyl sie marcu 1989 r.
Uzupelniono 27.02.2014 r.
Wg. zebranych skanów wydawano w róznych okresach pozwolenia na pracę emisja Packet Radio
indywidualnie i grupowo. Zachowaly się dokumenty wystawiane z datami
05. kwiecień 1990 r 2 pozwolenia SP9AUV i SP5LCT
07. lipiec 1990 r 19 pozwoleń
28. listopada 1990 r 36 pozwoleń
25. luty 1991 r 1 pozwolenie dla SP9AUV
12. marzec 1991 r 12 pozwoleń
06 sierpien 1991 r 27 pozwoleń
Kolejne pozwolenie zosatalo wydane w dniu 12 marca 1991 r. Glowny Inspektorat PIR wyraza
zgode na eksperymentalna prace emisja PACKET - RADIO w terminie do 30 czerwca 1991 r. dla
nizej wymienionych krótkofalowcow :
SP1EHISP1IURSP1JPQSP1MWHSP1RWKSP1RWLSP1MVJSP1TMTSP2JGYSP6GWBSP9BRPSP9YP
Pozwolenie okresla QRG pracy ta emisja 3509, 7040, 14099, 21103, 29250 kHz oraz 144.650 i 433.675 MHz.
Zarzad Krajowy Panstwowej Agencji Radiokomunikacyjnej wyrazil zgode na
eksperymentalna prace emisja Packet Radio w okresie do 31.grudnia 1991
nastepujacych stacji:
SP2JPG Wojciech Cwojdzinski
SP2RXY Dorota OgonowskaSP3VKA Marek Rakowski
SP3IEW Arkadiusz Matysiak
SP3CMX Mieczyslaw Czarnecki
SP3FHW Krzysztof Ostrzeniewski
SP3HLM Czeslaw Dubicki
SP3HTF Rafal Stepien
SP3NEV Ryszard Mikolajewski
SP3NYF Zbignief Czaja
SP3RBS Michal Woronowicz
SP5ANJ Adam Rolicki
SP5BAK Andrzej Zelaznicki
SP5CIB Janusz Leszczynski
SP5DDF Andrzej Lobzowski
SP5ELA Zygmunt Szumski
SP5ONI Miroslaw Sadowski
SP5MXD Andrzej Drewniakowski
SP5MXU Grzegorz Kujan
SP5NOF Grzegorz Chojniarz
SP5OAM Miroslaw Lejmbach
SP5PBE Klub Krotkofalowcow PZK
SP5PNA Klub Krotkofalowcow PZK
SP5USU Dariusz Dekuczynski
SP6GWB Stanislaw Ziemczonek
SP6LB Zdzislaw Bienkowski
SP6TGF Zbigniew Sokolowski
SP7MTU Zbigniew Gniotka
SP7OGK Mariusz Dabrowski
SP7OOO Jacek Lesniewski
SP7GXP Waldemar Zelga
SP7ITE Slawomir Naroznik
SP8ONG Waldemar Ogonowski
SP9EHS Roman Oprzedak
SP9NRA Jan Hostynski
SP9NRQ Krzysztof Kordowski
SP9NWG Antoni Painta
SP9BCH Jan Kus
SP9VFQ Rafal Domagala
SP9BRP Jan Szostek
Dane z Krotkofalowiec Polski nr 9(368) wrzesien 1991
Po okresie prob i ekspweryentow z czasowymi pozwoleniami na prace emisja
Packet Radio "wladza ludowa" przekonuje sie, ze nie jest to nic groznego
dla waladzy.
Poczatkowo w 1992 byly wydawane "zalaczniki" do licencji na indywidualne
a w koncu roku wprowadzono obligatoryjnie dla wszystkich pozwolenie dla
pracy emisja PR. Co spowodowalo duze zainteresowanie ta emisja i lawinowe
powstawanie grup incjatywnych budowa sieci PR.
W roznych regionach powstaja zaczatki sieci PR sa to Warszawa, Wroclaw.
Gorzow Wlkp., Poznan. W kolejnych wiekszych miastach znajduja sie osoby
zaiteresowane, ktore prowadza do powstania najpierw Node a pozniej juz
wezlow, linkow czy polaczen via lacza internetowe.
Miastami wiodacymi sa zaczynajac od:
SP1 Szczecin, Koszalin, Slups
SP2 Bydgoszcz, Torun, Woclawek, Gdansk.
SP3 Gorzow Wlkp., Poznan, Zielona Gora, Leszno, Miejska Gorak, Gostyn, Kalisz
SP4 Olsztyn, Suwalki, Bialystok, Elk, Nragowo, Biala Podlaska.
SP5 Warszawa,
SP6 Klodzko, Wroclaw, Opole, Polkowice, Jelenia Gora, Walbrzych, Boleslawiec,
Bogatynia, Glogow, Legnica.
SP7 Radom, Kielce, Lodz, Sieradz, Belchatow,
SP8 Rzeszow, Lublin, Krosno,
SP9 Gliwice, Tychy, Krakow, Katowice, Tarnow, Rabka, Nowy Sacz, Krynica
Sa to wiodace rejony, w pewnych miejscach juz zapomniano, ze byla wezal,
ze byla siec PR.
Za kazdym miastem (wezlem) kryja sie ludzie, zapalency, sympatycy, ktorzy
z wielkim oddaniem budowali, prowadzili wezly i sieci PR. Jest ich wielu
mi juz ciezko wymienic wszystkie znaki tych kolegow, a bylo ich wielu.
Prowadzili, prowadza, bez rozglosu, pochwal, zawsze chetni pomagc innym,
nie licza wlozonej gotowki przewaznie z wlasnej kieszeni.
Prowadzenie wezla czy to gorskiego, czy miejskiego wymaga duzego wysilku,
czasu, zaangarzowania i wiedzy.
Chwala tym ktorzy prowadzili, chwala tym co utrzymuja nadal przy "zyciu" siec
i wezly Packet Radio
A teraz poprzypominajmy jak to bylo w poczatkowym okresie powstawania
wezlow w roznych rejonach Polski